Wat mij raakt in het gedachtegoed van Kieran Egan
Pedagogisch filosoof Kieran Egan (1942) is de bedenker van o.a. Imaginative Education en van Learning in Depth. Ik vertaal een stukje van zijn Imaginative Education, tips voor Fantasierijke Leerkrachten in mijn eigen woorden en ervaringen en koppel dat wat mij raakt, aan het ONDERZOEKBOEK.
1 Vind jouw verhaal
Vind een emotionele connectie met een onderwerp, als je dit wilt onderwijzen aan anderen. Waar zit jouw verwondering? Daarmee inspireer je namelijk de ander. Je verbindt jouw emotie aan informatie. Die informatie wordt voor de ander invoelbaar en daardoor van grotere betekenis. Je toehoorder raakt betrokken. Ik herinner me hoe taalkundige Wim Daniëls vol passie en humor sprak over ‘De komma’. En eerlijk, elke keer als ik een komma plaats, denk ik aan zijn verhaal. Zijn liefde voor dat kleine leesteken, heeft hij weten over te dragen.
2 Vind een bron van dramatische spanning
Om grip op de wereld te krijgen, verdelen we gebeurtenissen in tegenstellingen als bijvoorbeeld goed en kwaad. Er zit altijd spanning in tegenstellingen, zoals gevaar-veiligheid, of vrijheid-onderdrukking. Ik moet denken aan kunstenaar Christo, die door het verhullen van gebouwen (hij pakte ze in, met doeken) juist de vorm onthulde. Ik denk ook aan een tekenopdracht die je kunt geven in een ONDERZOEKBOEK: combineer aarzelende lijnen met doortastende lijnen. Welk materiaal past bij aarzelend, welke stift/verf grijp je voor doortastend? Hoe zit dat met kleur? En met een portret van jezelf?
3 Mentale afbeeldingen oproepen met woorden
Hoe je als leerkracht, je leerling een eigen beeld laat maken in zijn hoofd, door je passievolle woorden en verhaal. Zo stimuleer je verbeeldingskracht. Ik denk aan de training Procesgerichte Didactiek van Karin Kotte. Ze roept express clichébeelden op als ze vraagt: ‘Teken allemaal een vis.’ (iedereen komt met hetzelfde visje). Kotte schakelt door naar het ophalen van ervaringen van leerlingen met vissen, laat vervolgens kijken naar bijzondere afbeeldingen van vissen of raadt aan eens naar de viskraam op de markt te gaan samen. Egan schakelt hier echter naar het vertellen van een verhaal. Als hij het onderwerp ‘walvis’ introduceert, vertelt hij eerst over het hart van de walvis, dat zo groot is als een kleine auto. Dat het walvishart bloed rondpompt door aderen waar een klein kind doorheen kan kruipen… Op dat moment begint zich in de hoofden van de leerlingen een geheel eigen beeld te vormen, hun betrokkenheid en energie worden voelbaar. Ik zie het belang van al die manieren, wat past goed bij jou?
4 Metaforen zijn belangrijk
Met metaforen vergroot je de mogelijkheid om je dingen voor te stellen. Het is een superbelangrijk hulpmiddel in educatie. Onze taal is doorspekt met metaforen en je hoeft niets speciaals te doen om ze te leren gebruiken, het gaat vanzelf met je taalontwikkeling. Jammer genoeg is er aanleiding te geloven dat je al op 5 jarige leeftijd op je hoogtepunt bent qua metaforische kundigheid. Daarna neemt het af (Sir Ken Robinson verwijst in zijn TEDtalk naar het onderzoek met de zwarte paperclips). Goede reden om als fantasierijke leerkracht zelf veel metaforen in je onderwijs te gebruiken en je leerlingen aan te moedigen om dat ook te doen. Voor de ontwikkeling van mijn ideeën rond het werken met een ONDERZOEKBOEK, heb ik de metafoor van een boom gebruikt. Deze metafoor helpt me nu vooral bij het volhouden van dit project, namelijk dat je de boom niet dagelijks ziet groeien, maar dat ie dat wel degelijk doet!
5 Lachen, spelen en puzzelen
Humor kan een groep gapende, verveelde leerlingen omturnen in een groep grappen makende, inventieve en onderzoekende geesten. Spelen en speuren helpt ook. Presenteer je leerstof daarom als een mysterie dat opgelost kan worden. Bedenk avonturen of laat je leerlingen ze zelf verzinnen. Speel samen een spel en ontrafel geheimen. Een ONDERZOEKBOEK is bij uitstek een speelse omgeving waar geen fouten in gemaakt kunnen worden en dus ook geen correcties. Je kunt er wel geheime secties in maken met vakjes die niemand weet…
Afsluitend
Onderwijsfilosoof Kieran Egan stelt de verbeelding centraal in alle leerprocessen – zijn werk laat voortdurend zien hoe verbeeldingskracht een van de grote werkpaarden van alle leerprocessen is. De verbeelding vertegenwoordigt het vermogen om het mogelijke in alle dingen voor te stellen. De verbeelding is iets dat we kunnen opvoeden; we kunnen deze capaciteit verrijken bij onze studenten terwijl ze alle aspecten van het curriculum leren.
2 kernpunten voor leerkrachten:
1. De verbeelding speelt een rol bij al het leren.
2. Er zijn bepaalde cognitieve instrumenten die we gebruiken als fantasierijke wezens om de wereld te begrijpen. Dit zijn hulpmiddelen die leerkrachten kunnen gebruiken om het onderwijs betekenisvol, gedenkwaardig en inspirerend te maken. Die hulpmiddelen zijn verhaal, keuzevrijheid, humanisering, mysterie, verwondering, verhaalvorm, beeldspraak, ritme en patroon, humor, extremen en grenzen van de realiteit en nog veel meer.
Learning in depth
Dit boek van Egan moet ik nog lezen, maar op de site met dezelfde naam is al veel te vinden. In het kort: kinderen krijgen in groep 2/3 een onderwerp waar ze expert in worden. Tot en met groep 8 diepen ze dit onderwerp helemaal uit, maar alleen zoals ze zelf willen. Er wordt een portfolio aangelegd. Maar beter zou een ONDERZOEKBOEK zijn, waarin niet alleen de hoogtepunten een plek krijgen, maar waar plaats is voor het hele proces van onderzoek en creativiteit.
No Comments